Tütün Kültürü

Dr.Alguhan Akşar, 2009

Giriş

Tütün ilk olarak Amerikan yerlileri tarafından içilerek kullanılıyordu. San Salvador adasına ayak basan Cristof Columb, yerlilerin bu yaygın alışkanlıklarını, tabaco adı verilen bambudan yapılma bir tür pipo ile tütün yaprağı içtiklerini not almış. Aynı yerlilerin mısır koçanına kuru tütün yapraklarını sarmak suretiyle de tütün içtiği rivayet edilmekte.

1492’ de Amerika kıtasının Cristof Columb tarafından keşfedilmesinin ardından Avrupa tütün ile ancak 1519 yılında tanışmış. Tütünün ilk olarak Amerika dışında yetiştirilmesi Portekiz’de olmuş, sonra Fransa’da da 16. yy’ın ortalarında yetiştirilmeye başlanmış. Günümüze dek de tütün yetiştirilmesi bütün dünyayı sarmış. 114 ülkede 2005 yılı verilerine göre yaklaşık 4 milyon hektarlık bir alana yayılmış ve toplam 6,38 milyon tonluk bir üretim gerçekleştirilmiş.

Dünya üzerinde tütün ekimi yapan ülkelerin başını 2005 yılı verilerine göre Çin 2,51 milyon tonla çekiyor. Brezilya, Hindistan ve ABD’nin ardından Türkiye Endonezya ile aynı sırada, 0,14 milyon ton üretim yapmış.

Tütün yaprağının özelliği içerisinde barındırdığı yüksek nikotin oranıdır. Bu genelde 0,5-5% oranlarında değişiklik gösterir. Ürün kıyılmış (pipo, tömbeki, çiğnemelik ve sarma sigaralık), puroluk yaprak ve sigaralık tütün olarak kullanılır.

Nikotin oranı çok yüksek olan tütün türlerinin yapraklarından elde edilen sıvılar ve tozlarla çok kıymetli zirai insektisid ilaçlar (tütün suyu) yapılır.

İlaç sektöründe kullanılan nikotinik asit (vitamin PP) de nikotinin hammaddesi tütün yaprağından elde edilir. Sitrik asit imalatında Nicotiana Rustica cinsi tütünün yaprakları kullanılır.

Tütün tohumu 35-40% yağ içerir. Zehirli olmadığı için yağlı boya ve sabun üretiminde kullanılır. Küspesi protein yönünden zengindir ve hayvan yemi olarak kullanılır.